Δρ Άρτεμις Ξανθάκη, CPsychol.
[DPsych, MSc, BSc (Hons)]
Πως να βοηθήσω κάποιον που πάσχει απο κατάθλιψη:
Ο ρόλος της οικογένειας και των φίλων
Βοηθώντας κάποιον με κατάθλιψη μπορεί να είναι μια πρόκληση. Αν κάποιος στη ζωή σας πάσχει απο κατάθλιψη, μπορεί να αισθάνεστε αβοήθητος και ίσως να αναρωτιέστε τι να κάνετε. Μάθετε πώς να προσφέρετε στήριξη και να βοηθήσετε το αγαπημένο σας πρόσωπο να αντιμετωπίσει την κατάθλιψη.
1. Ενθαρρύνετε τη θεραπεία
Οι συγγενείς και οι φίλοι είναι συνήθως οι πρώτοι που παρατηρούν ότι κάτι δεν πάει καλά με το αγαπημένο τους πρόσωπο. Οι άνθρωποι με κατάθλιψη συχνά δε μπορούν να αναγνωρίσουν ότι πάσχουν απο κατάθλιψη. Μπορεί να μη ξέρουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης ή μπορεί να αισθάνονται πολύ απελπισμένοι για να το αντιμετωπίσουν. Πολύ συχνά αισθάνονται ντροπή και πιστεύουν λανθασμένα ότι θα πρέπει να είναι σε θέση να το ξεπεράσουν μόνοι τους. Όμως τα συμπτώματα της κατάθλιψης μπορεί να επιδεινωθούν χωρίς την κατάλληλη θεραπεία με την πάροδο του χρόνου.
Το πιο σημαντικό είναι να βοηθήσετε το το άτομο να αναγνωρίσει τα συμπτώματα της κατάθλιψης και να προτείνετε μια επίσκεψη στο ψυχίατρο ο οποίος θα είναι σε θέση να κάνει πλήρη εκτίμηση και διάγνωση.
Εάν ένα άτομο δεν είναι πρόθυμο να πάει στον ειδικό για διάγνωση ή θεραπεία, οι συγγενείς ή οι φίλοι μπορεί να τον βοηθήσουν να αλλάξει γνώμη. Σε μερικές περιπτώσεις, οι συγγενείς μπορεί να χρειαστεί να πείσουν τον άνθρωπο τους να δει κάποιον ιατρό και να τον συνοδεύσουν οι ίδιοι.
-
Συζητήστε με το πρόσωπο τι έχετε παρατηρήσει και γιατί σας απασχολεί.
-
Εξηγήστε ότι η κατάθλιψη είναι μια ασθένεια, δεν είναι ελάττωμα ή αδυναμία - και ότι η αντιμετώπιση του απαιτεί την κατάλληλη θεραπεία.
-
Προτείνετε στο άτομο να δει έναν επαγγελματία – Ψυχίατρο ή και Ψυχολόγο.
-
Εκφράστε την προθυμία σας να τον βοηθήσετε με το ραντεβού βρίσκοντας κάποιο ιατρό (εαν δεν έχει ήδη) και πηγαίνοντας μαζι του, εαν το επιθυμεί, στο πρώτο ραντεβού.
2. Προσδιορίστε τα προειδοποιητικά σημάδια της κατάθλιψης
Ο καθένας περνάει την κατάθλιψη με διαφορετικό τρόπο. Μπορείτε να βοηθήσετε το μέλος της οικογένειας ή το φίλο σας δείχνοντας τους πώς η κατάθλιψη τους επηρεάζει, παρατηρώντας τους αλλά και ακούγοντας τους. Οι απαντήσεις στα ακόλουθα ερωτήματα μπορεί να σας προσφέρουν έναν οδηγό.
-
Ποιά είναι τα τυπικά σημάδια και συμπτώματα της κατάθλιψης στο άτομο αυτο;
-
Πώς έχει αλλάξει το άτομο αυτό σε σχέση με το παρελθόν;
-
Ποιές συμπεριφορές παρατηρείτε όταν η διάθεση του χειροτερεύει;
-
Ποιές συμπεριφορές παρατηρείτε όταν η διάθεση του βελτιώνεται;
-
Ποιες συνθήκες πυροδοτούν τα καταθλιπτικά επεισόδια;
-
Ποιές δραστηριότητες είναι πιο χρήσιμες/βοηθητικές για το άτομο αυτό όταν δε νιώθει καλά;
Ο φίλος σας ή το μέλος της οικογένειας σας με κατάθλιψη ενδέχεται να χρειαστεί να:
-
Επικοινωνήσει με το ψυχίατρο για πιθανή ρύθμιση φαρμακευτικής αγωγής.
-
Ξεκινήσει συνεδρίες ψυχοθεραπείας.
-
Ξεκινήσει να προσέχει περισσότερο τον εαυτό του, να τρώει κανονικά τα γεύματα του, να ασκείται και να κοιμάται καλά 3. Κατανοήστε τον κίνδυνο αυτοκτονίας
Οι άνθρωποι με κατάθλιψη διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας.
-
Να είστε σε εγρήγορση για τυχόν προειδοποιητικά σημάδια.
-
Ζητήστε βοήθεια απο το ψυχίατρο. Ενημέρωσε, εάν είναι απαραίτητο, άλλα μέλη της οικογένειας για να ξέρουν τι συμβαίνει.
-
Συζητήστε με το πρόσωπο για τις ανησυχίες σας.
-
Βεβαιωθείτε ότι το άτομο είναι σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Αφού μιλήσετε με το ψυχίατρο, μπορεί να κριθεί αναγκαίο να νοσηλευτεί σε κλινική για κάποιο διάστημα.
-
Καλέστε τον αριθμό έκτακτης ανάγκης ή το 1018 (γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία), εάν το πρόσωπο κινδυνεύει να τραυματίσει τον εαυτό του ή να κάνει απόπειρα αυτοκτονίας. Βεβαιωθείτε ότι κάποιος είναι μαζί του όλη την ώρα.
4. Παροχή στήριξης
Να θυμάστε ότι η κατάθλιψη του φίλου ή συγγενή σας δεν οφείλεται σε δικό του ή δικό σας λάθος. Δε μπορείτε να τον θεραπεύσετε αλλά η κατανόηση και η υποστήριξη σας μπορεί να βοηθήσει σημαντικά. Μπορείτε να παρέχετε στήριξη και ενθάρρυνση με μια σειρά από τρόπους:
* Μάθετε περισσότερα, διαβάστε για την κατάθλιψη. Συζητήστε με άλλους ανθρώπους που γνωρίζετε πως έχουν περάσει κατάθλιψη ή έχουν βοηθήσει κάποιον άλλο να την αντιμετωπίσει. Όσο καλύτερα καταλαβαίνετε τι προκαλεί την κατάθλιψη, πώς αυτή επηρεάζει τους ανθρώπους και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί, τόσο καλύτερα θα είστε σε θέση να μιλήσετε και να βοηθήσετε το άτομο που σας ενδιαφέρει.
* Ακούστε τους. Δείξτε τους ότι θέλετε να καταλάβετε πώς αισθάνονται και ότι είστε διατεθειμένοι να ακούσετε. Λόγω της κατάθλιψης, το αγαπημένο σας πρόσωπο μπορεί να μη θέλει να συζητήσει τα συμπτώματά του. Όταν όμως το θελήσει, ακούστε τους προσεχτικά αλλά αποφύγετε να κρίνετε ή επικρίνετε τα συναισθήματα τους, καθώς αυτό μπορεί να τους αποθαρρύνει απο το να συνεχίσουν περαιτέρω τη συζήτηση ή μπορεί να τους κάνει να νιώσουν οτι δεν τους καταλαβαίνετε. Απλά και μόνο ακούγοντας τους μπορεί να είναι ένα ισχυρό θεραπευτικό εργαλείο.
* Δώστε τους θετική ενίσχυση. Η κατάθλιψη μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν ανάξιοι. Συχνά οι ίδιοι κρίνουν αυστηρά τον εαυτό τους και μπορεί να βρίσκουν ελαττώματα σε ο,τιδήποτε κάνουν. Μπορείτε να τους υπενθυμίσετε τα θετικά τους προσόντα και πόσα πολλά σημαίνουν οι ίδιοι για εσάς και για τους άλλους.
* Βοηθήστε τους να ξεκινήσουν θεραπεία και ενθαρρύνετε τους να μη διακόψουν και να εξασκούν τακτικά τις τεχνικές αντιμετώπισης και τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων που μαθαίνουν στη ψυχοθεραπεία.
* Εάν έχουν ξεκινήσει θεραπεία με φαρμακευτική αγωγή, υπενθυμίζετε τους να παίρνουν την αγωγή τους και να παρακολουθούν πιστά τα προγραμματισμένα ραντεβού.
* Κάντε σχέδια μαζί. Η κατάθλιψη μειώνει τα κίνητρα, την ενέργεια και το ενδιαφέρον. Ρωτήστε τους εάν επιθυμούν να πάτε κάπου μαζί, να δείτε μια ταινία ή να ασχοληθείτε μαζί με ένα χόμπι ή δραστηριότητα που απολάμβανε το άτομο στο παρελθόν. Μην προσπαθείτε να τους πιέσετε να κάνουν κάτι.
* Προσφέρετε τους βοήθεια. Οι άνθρωποι που πάσχουν απο κατάθλιψη συνήθως δεν είναι σε θέση να ασχοληθούν με ορισμένες δουλειές. Προτείνετε τους συγκεκριμένα καθήκοντα με τα οποία θα μπορούσατε να τους βοηθήσετε ή ρωτήστε τους εάν υπάρχουν συγκεκριμένες δουλειές που θα θέλανε οι ίδιοι να αναλάβετε για κάποιο διάστημα.
* Βοηθήστε στη δημιουργία ενός ασφαλούς και χωρίς πολύ στρες περιβάλλοντος. Η τακτική ρουτίνα και ένα οργανωμένο περιβάλλον μπορεί να ελαχιστοποίησει το στρες και να βοηθήσει το άτομο με την κατάθλιψη να αισθάνεται πως έχει περισσότερο τον έλεγχο. Εάν χρειάζεται, βοηθήστε τους να διαμορφώσουν ένα πρόγραμμα για τα γεύματα τους, τη φαρμακευτική τους αγωγή, την άσκηση, τον ύπνο και τις δουλειές του σπιτιού. Μπορείτε επίσης να βοηθήσετε στη δημιουργία ενός συστήματος για τα πράγματα που τους αγχώνουν, όπως οι λογαριασμοί, τα ψώνια, η καθαριότητα του σπιτιού κτλ.
* Φροντίστε τον εαυτό σας. Το να στηρίζετε κάποιον με κατάθλιψη δεν είναι εύκολο. Ρωτήστε άλλα μέλη της οικογένειας ή φίλους να βοηθήσουν. Βρείτε χρόνο για τον εαυτό σας.
* Η ζωή με ένα καταθλιπτικό άτομο μπορεί να είναι πολύ δύσκολη και στρεσογόνος για τα μέλη της οικογένειας και τους φίλους. Το να βλέπει κανείς κάποιον να υποφέρει από κατάθλιψη μπορεί να είναι πολύ επώδυνο και να προκαλεί αισθήματα αβοήθητου και απώλειας. Η οικογενειακή θεραπεία ή η θεραπεία ζεύγους μπορεί να είναι ευεργετική στο να φέρει κοντά όλα τα άτομα που επηρεάζονται από την κατάθλιψη και να τους βοηθήσει να μάθουν αποτελεσματικούς τρόπους για να τα βγάζουν πέρα. Αυτός ο τύπος ψυχοθεραπείας μπορεί επίσης να είναι μια καλή ευκαιρία να μάθει κανείς περισσότερα για αυτή την κατάσταση και να βρει εποικοδομητικούς τρόπους υποστήριξης του συγγενούς ή φίλου που υποφέρει από κατάθλιψη. Οι σύντροφοι και τα μέλη της οικογένειας μπορεί επίσης να χρειαστούν βοήθεια και υποστήριξη.
* Τέλος, να είστε υπομονετικοί. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι τα συμπτώματα της κατάθλιψης θα βελτιωθούν με τη θεραπεία, αλλά μπορεί να πάρει χρόνο. Για μερικούς ανθρώπους, τα συμπτώματα βελτιώνονται γρήγορα με την έναρξη της θεραπείας. Για άλλους, μπορεί να πάρει μήνες ή και περισσότερο προτού παρατηρήσετε μια διαφορά. Βρίσκοντας την καλύτερη δυνατή θεραπεία μπορεί να σημαίνει να δοκιμάσει ο πάσχων περισσότερες από μια θεραπευτικές προσεγγίσεις ή φαρμακευτικές αγωγές μέχρι να βρει αυτή που του ταιριάζει καλύτερα.