Φοβίες

​

Οι φοβίες συγκαταλέγονται στα πλαίσια των αγχώδη διαταραχών και αφορούν περιπτώσεις όπου το άτομο βιώνει έναν έντονο, μη ρεαλιστικό φόβο για μία κατάσταση, ένα αντικείμενο, ένα ζώο ή ένα μέρος. Όταν το άτομο βρεθεί αντιμέτωπο με το αντικείμενο του φόβου του,  αισθάνεται ιδιαίτερο άγχος, μπορεί να παρουσιάσει κρίση πανικού και εκδηλώνει συμπτώματα όπως  ταχυκαρδία, εφίδρωση, ζαλάδα, κ.α. Καθώς αυτά τα συμπτώματα γίνονται πολύ έντονα και δυσάρεστα, ακολουθεί μια ακατανίκητη επιθυμία γρήγορης απομάκρυνσης και αποφυγής από την κατάσταση που προκαλεί τη φοβία.

 

Σε αρκετές περιπτώσεις το άτομο αναγνωρίζει οτι οι φόβοι του είναι υπερβολικοί αλλά παρόλα αυτά τείνει να οργανώνει τη ζωή του, αποφεύγοντας όσο μπορεί το φοβικό αντικείμενο ή την κατάσταση. Όταν το φοβικό αντικείμενο δεν είναι κάτι που συναντά συχνά (πχ. ένα φίδι), τότε δεν επηρεάζεται ιδιαίτερα η ζωή του ατόμου οπότε και δεν του αποτελεί πρόβλημα. Όταν όμως αυτό που αποφεύγει εμποδίζει τα προσωπικά του ή τα επαγγελματικά του σχέδια (πχ. ταξίδι με αεροπλάνο), τότε χρειάζεται να το αντιμετωπίσει γιατί διαφορετικά μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην καθημερινότητα του και στην ποιότητα ζωής του.

 

Οι φοβίες γενικά διακρίνονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:

​

• Ειδική φοβία- Βασικό χαρακτηριστικό της ειδικής φοβίας είναι ένας έντονος, επίμονος και παράλογος φόβος για συγκεκριμένα πράγματα ή καταστάσεις, π.χ. ζώα, έντομα, καταιγίδες, ύψος, αίμα, ενέσεις, νερό, σκοτάδι, κλειστοφοβία σε μετρό, ανελκυστήρες, αεροπλάνα, οδήγηση αυτοκινήτου κ.λ.π. Οι ειδικές φοβίες μπορεί να ξεκινούν στην παιδική ηλικία ή στη νεαρή ενήλικη ζωή και συνήθως είναι αποτέλεσμα ‘μάθησης’ με αφορμή κάποιο τραυματικό γεγονός π.χ. επίθεση από σκυλί, εγκλεισμός σε ανελκυστήρα κ.λ.π.

• Αγοραφοβία-Είναι ο φόβος του να είναι κανείς σε δημόσιoυς χώρους από όπου θεωρεί οτι δεν υπάρχει εύκολη έξοδος διαφυγής ή όπου ενδεχομένως δε θα υπάρξει δυνατότητα βοήθειας εάν πάθει κρίση πανικού (π.χ. μέσα σε πλήθος ή σε ανελκυστήρα, σε αεροπλάνο, καράβι κτλ). Σε πολλές περιπτώσεις το άτομο αποφεύγει τα ανοιχτά μέρη με πολύ κόσμο, ενώ στις χειρότερες περιπτώσεις, το άτομο μπορεί να μένει συνέχεια μέσα στο σπίτι του όπου νιώθει μεγαλύτερη ασφάλεια.

• Κοινωνική φοβία (ή διαταραχή κοινωνικού άγχους) είναι ο φόβος που έχει το άτομο οτι θα γίνει το επίκεντρο της προσοχής, οτι θα ρεζιλευτεί στον κόσμο ή σε καταστάσεις που έχει να επιτελέσει κάτι μπροστά σε κοινό (πχ: να μιλήσει δημόσια), με αποτέλεσμα να αποφεύγει κοινωνικές εκδηλώσεις.

 

Οι φοβίες μπορούν να αντιμετωπιστούν και να θεραπευτούν. Αρκετές έρευνες εντοπίζουν τον παράγοντα της κληρονομικότητας στις φοβίες καθώς άνθρωποι με οικογενειακό ιστορικό αγχώδη διαταραχών έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν και οι ίδιοι ανάλογα προβλήματα. Βέβαια, σημαντικό ρόλο παίζει και η προσωπικότητα του καθενός, το πώς ερμηνεύει δηλαδή τον κόσμο και τις καταστάσεις. Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης και καταπολέμησης στις φοβίες είναι η  γνωσιακή-συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία όπου η πρόγνωση είναι ιδιαίτερα καλή, ιδίως όταν το άτομο ξεκινάει θεραπεία σχετικά νωρίς απο το ξεκίνημα των συμπτωμάτων (δηλαδή μέσα στα πρώτα 3-4 χρόνια).

 

Η ψυχοθεραπεία βοηθά στο να κατανοήσει το άτομο καλύτερα το πρόβλημα που αντιμετωπίζει, τι το προκαλεί (τις σκέψεις) αλλά και τι το διατηρεί (συμπεριφορές ‘ασφαλείας’ και αποφυγής). Μαθαίνει να αναγνωρίζει αυτό που λέμε τα «4 Σ»: Σκέψεις, Συναισθήματα, Σωματικά συμπτώματα, Συμπεριφορές. Σταδιακά εκτίθεται στο αντικείμενο του φόβο του και εκτός συνεδρίας, καθώς διδάσκεται πολύτιμα εφόδια και τεχνικές για να το ξεπεράσει.

​